Tingkatan 4 - Bab 3: Tamadun Awal Asia Tenggara东南亚的初期文明 KBSM

Petempatan Awal Asia Tenggara

- Asia Tenggara terbahagi 分成dua iaitu kerajaan di Tanah Besar Asia Tenggara东南亚大陆 dan Kepulauan Asia Tenggara东南亚群岛.

a) Kerajaan di Tanah Besar Asia Tenggara seperti kerajaan:

i. Funan
ii. Angkor
iii. Ayuthia

b) Kerajaan di Kepulauan Asia Tenggara seperti kerajaan:

 i. Kedah Tua, Langkasuka (di Kepulauan Melayu马来群岛)

ii. Srivijaya, Majapahit (di Kepulauan Indonesia印尼群岛)

1)   Bilakah munculnya 出现petempatan dan kerajaan awal?

- Sejarahwan menggunakan sumber bertulis dan artifak arkeologi考古 untuk menentukan jangka masa时期 kemunculan sesuatu kerajaan.

i. Sumber dari China来自中国的来源

- menyatakan kewujudan kerajaan Funan pada pertengahan abad ke-2 Masihi

- membuktikan Funan ialah kerajaan terawal 最早的国家di Asia Tenggara

- 里面讲到Raja Funan aka Houen-Tien aka Kaundinya

ii. Data Arkeologi考古数据

-     Jumpaan seni arca 雕塑berunsur Hindu dan Buddha

-     langgam风格arca dipengaruhi oleh seni arca Amaravati阿马拉瓦蒂佛塔dari India

Tahap awal初期阶段:

- Hubungan awal dengan China berbentuk diplomatik外交.

- Hubungan awal dengan India berbentuk kebudayaan文化.

- Hubungan perdagangan antarabangsa国际贸易关系 antara kawasan petempatan awal wujud sejak zaman logam铜器时代 buktinya jumpaan gendang gangsa青铜鼓 di Dongson (Vietnam), Batu Buruk (Terangganu), Sg.Klang (Selangor).

- Hubungan perdagangan dengan Rom罗马 juga berlaku buktinya jumpaan persamaan artifak manik珠子 di Kota Tinggi dan Muar (Johor).

- Bijih Timah 锡米telah diproses menjadi gendang gangsa di Dongson dan menjadi pelabuhan pembekal供应码头

- Kebanyakan petempatan awal ini belum boleh ditakrif sebagai 被诠释为kerajaan kerana masih belum menpunyai raja还没有王.

-Walau bagaimanapun, perdagangan maritim海运贸易 berkembang seiring dengan kemahiran membuat kapal layar dan perahu.

- Jumpaan manik dan tembikar membuktikan perdagangan maritim berlaku sejak abad ke –5 SM tetapi kerajaan awal Asia Tenggara hanya muncul pada abad ke –2 M.

Ekonomi Kerajaan Awal Asia Tenggara

1)   Bentuk-bentuk 构造Kerajaan Awal

a) Kerajaan Agraria农业朝代

- kegiatan ekonomi berasaskan pertanian, penternakan, memungut hasil hutan dan sungai.

- Kerajaan agraria ini muncul di kawasan pertanian yang subur seperti kerajaan Dvaravati di Sg Irrawady (Myanmar), Kerajaan di lereng bukit 山坡dan tanah gunung berapi火山地 – kerajaan Taruma (Indonesia).

b) Kerajaan Maritim 海运朝代

- kegiatan ekonomi berasaskan perdagangan贸易, kelautan dan pelabuhan.

- Ia terletak di pesisiran pantai沿海地带, lembah sungai低洼 dan kepulauan seperti Srivijaya di Sg Musi (Sumatera), Kedah Tua di Sg Mudadan Merbok (Kedah), Tiumah di Pulau Tioman (Pahang).

- Terdapat juga kerajaan agraria yang berkembang menjadi发展成为 kerajaan maritim contohnya Funan.

2)   Kegiatan Ekonomi Kerajaan Agraria

- Tanaman utama ialah padi稻米. Padi sawah水稻 di lembah sungai kerana bekalan air cukup. Padi huma旱稻 di tanah tinggi dan bukit dibuat teres阶地 dan relung 凹陷kerana kurang air.

- Tanaman sampingan seperti jagung, pisang, keledek番薯 dan sayur.

- Hasil hutan seperti kayu gaharu沈香, damar树脂, buah- buahan.

- Hasil rempah香料 seperti cengkih丁香, lada hitam.

- Sarang burung燕窝diambil dari gua untuk perdagangan.

- Menangkap ikan di sawah, sungai, paya沼泽.

- mendapatkan kulit kura-kura.

- Menternak seperti lembu, kerbau, kambing, ayam.

- Bermula dengan sara diri, kemudian terdapat lebihan hasil dijual kepada penduduk Bandar atau kerajaan maritim.

- Sistem pengairan灌溉系统 amat penting dalam pertanian contoh Tasik Tonle Sap洞里萨湖dan Sg Mekong湄公河di Angkor.
- Sistem pengairan yang baik mempengaruhi perkembangan pertanian. Raja sendiri terlibat dalam pembinaan.

1. Kegiatan Pertanian Kerajaan Angkor

- kerajaan Agraria yang kuat
- terletak di Lembah Sungai Mekong
- tanah sekitar subur
- iklim panas lembab, 很适合pertanian

- Raja Angkor (Raja Indravarman I ) membina baray (tempat takungan air) & mengurus sistem pengairan. Kesannya, hasil padi telah menampung keperluan makanan penduduk kerajaan Angkor.

Kepentingan重要性 Tasik Tonle Sap
- Pada musim banjir水灾季节 - Bekalan air 水供diterima dari Sg Mekong yang mengalir ke Tasik Tonle Sap dan menyuburkan tanah.

-Pada musim kemarau旱季- kawasan sekitar menjadi subur disebabkan lumpur 污泥yang subur.

- Tasik ini turut mengairi kawasan penanaman sawah padi. Menampung keperluan penanaman padi.

- Tasik Tonle Sap juga membekalkan供应 ikan air tawar淡水鱼. Sumber protein蛋白质来源.

- Tasik ini amat penting untuk bekalan sumber air minuman.

 

3)   Kegiatan Ekonomi Kerajaan Maritim

- Kerajaan ini terletak di pesisir pantai dan kepulauan.

- Peringkat awal早期 – menangkap ikan, memungut hasil laut.

- Kemudian, berkembang menjadi 发展成为perkampungan nelayan渔村.

- Ada yang berkembang menjadi pengeluar emas, bijih timah锡米.

- Hasil lebihan多余的产量 telah didagangkan – maka petempatan ini menjadi tempat berdagang贸易地点 dan berkembang menjadi pelabuhan pembekal供应码头 seperti Klang ( Selangor ), Kuala Selinsing ( Perak ).

- Pelabuhan ini disinggahi pedagang untuk mendapatkan barangan hasil tempatan – emas, timah, rotan, damar, hasil laut.

- Pelabuhan pembekal 供应码头maju menjadi pelabuhan kerajaan国家港口 seperti Champa, Kedah Tua, Langkasuka, Srivijaya. Pelabuhan kerajaan国家港口 muncul disebabkan wujudnya kerajaan.

- Mulanya pelabuhan ini berdagang di kawasan berhampiran kemudian berkembang, contohnya Langkasuka dan Champa akhirnya berdagang dengan Vietnam, China Selatan, hingga ke India dan barat.

- Pelabuhan entrepot出入口港口muncul kerana kedudukannya yang strategik contohnya kedudukan Kedah Tua dan Srivijaya yang terletak yang terletak di Selat Melaka dan Selat Sunda serta menjadi laluan perdagangan antara China dan India. Ini juga mendorong kedatangan pedagang kedua-dua negara ke situ.

- Bekalan pelabuhan entrepot seperti emas, timah, hasil hutan, dan hasil dari kerajaan lain di sekitarnya. Membeli barangan daripada pedagang antarabangsa dan edarkan kepada pedagang lain.

- Emas menjadi tumpuan sehingga Semenanjung Tanah Melayu dan Sumatera dikenali Semenanjung Emas dan Bumi Emas – orang Yunani希腊 dan India telah mengetahui tentang kekayaan emas di sini sejak awal abad masihi lagi.

- Penduduk maritim yang terdiri daripada orang tempatan, orang laut dan orang pedagang luar.

- Mereka menggunakan bahasa Melayu sebagai lingua franca社交语言(bahasa perhubungan).

- Orang Melayu terkenal sebagai pelaut, pedagang, peneroka dan mempunyai pelabuhan yang lengkap dengan kemudahan seperti di Champa dan Srivijaya.

- Mereka mampu belayar kerana berkemahiran membuat perahu (jarak dekat) dan kapal layar (jarak jauh).

- Mereka juga tahu menggunakan kaedah untuk menuju ke sesuatu tempat berpandukan bintang di langit.

[会根据星星来航海]

1. Ciri-ciri 特征Kerajaan Srivijaya

- Terletak di Sg. Musi dan Batang Hari.

- Memiliki tentera laut yang besar, terdiri daripada pelbagai golongan rakyat termasuk orang laut. Mereka mengawal keselamatan kerajaan dan perdagangan di Selat Melaka.

- Kapal dagang dalam perjalanan antara China dan India singgah di sini kerana kedudukan pelabuhannya baik dan kedudukan strategik di Selat Melaka.

- Bekalan barang dagang dibekalkan dari kawasan pemerintahannya dan jajahan takluknya.

- Menurut I Tsing,  Sivijaya mampu menghasilkan kapal besar大船.

2. Ciri-ciri 特征Kerajaan Kedah Tua/ Chieh-cha/ Kataha

- Terletak di Sg. Mas (pada abad ke-5 hingga 11 – menganut agama Buddha佛教) dan di lembah Sg. Bujang (abad ke –11 hingga 13 – menganut agama Hindu). Buktinya ialah jumpaan candi berunsur Hindu/Buddha dan arca Hindu/Buddha.

- Merupakan pelabuhan enterpot yang banyak dipengaruhi Srivijaya.

- Pelabuhan dan kerajaan tertua最老的国 di pantai barat 西海岸Semenanjung Tanah Melayu. Buktinya jumpaan tembikar China zaman Dinasti Tang, Song dan Yuan [唐宋元3个朝代], pelita tembaga 铜油灯dan tembikar dari Timur Tengah中东, manik dari India, Sri Lanka dan Myanmar.

- Gunung Jerai menjadi panduan指引 kapal dagang ke sini. Malam melalui nyalaan api

-Kedudukan strategik di laluan Selat Melaka dan terlindung daripada tiupan angin monsun 季候风memajukan pelabuhannya.

- Pelabuhannya mempunyai tempat menyimpan barang dagangan seperti damar, rotan, timah.

- Barang dagang juga dibawa dari luar seperti sutera丝绸, teh, kaca, manik, tembikar.

 

4) Konsep saling bergantung dan melengkapi互相依靠和完善的概念antara Kerajaan Agraria dan Maritim

- Kerajaan agraria yang ramai penduduk seperti Sailendra di Jawa Tengah中爪哇menghasilkan sumber makanan食物来源 seperti beras yang banyak untuk dibekalkan kepada kerajaan maritim. Sebaliknya kerajaan agraria memerlukan kerajaan maritim untuk mendapatkan barang mewah奢侈品 dari Negara luar seperti China dan India seperti tembikar陶瓷China, tekstil dari India dan China, pelbagai jenis gelas dan manik.

- Kerajaan agraria membekalkan keperluan makanan食物需求 dan hasil hutan 森林产物untuk kerajaan maritim sebagai barang pertukaran.

- Kerajaan maritim membina kapal建船 dengan mendapatkan bahan kayu yang baik好木材 daripada kerajaan Pegu di Burma.

- Kerajaan maritim juga mendapatkan tukang kayu木匠 dan tukang batu石匠yang mahir dari kerajaan agrarian.

- Gajah大象yang menjadi kenderaan raja maritim juga didapati daripada kerajaan agraria di Burma dan Siam.

- Kerajaan agraria juga membekalkan tenaga kerja人力.

 

Pengaruh Agama Hindu dan Buddha dalam Kerajaan Awal
 

1)   Cara Kedatangan到来的方法 Pengaruh Hindu dan Buddha
 

- Pengaruh India dibawa oleh golongan Ksyatria atau tentera 军队. Golongan penakluk dari India membentuk tanah jajahan takluk di Asia Tenggara.

- Dibawa oleh Vaisya atau pedagang 商人

- Dibawa oleh Brahmin atau pendeta

-Perdagangan 使到Asia Tenggara的当地人民接受这些改变.

- 其中他们接受kebudayaan India 因为 Asia Tenggara 和India在很早以前就有生意上的来往.

- Penyesuaian dan pengambilan aspek-aspek kebudayaan India yang menarik sahaja dengan budaya tempatan berlaku, buktinya jumpaan seni arca bercirikan Asia Tenggara di Srivijaya – ikatan tali kulit harimau hanya ada di Srivijaya.

*Bukti Kemasukan pengaruh kebudayaan dari India*

- peninggalan data arkeologi seperti candi-candi

- Lembah Bujang的candi : ciri Hindu dan Buddha

- Angkor 的 candi : ciri Hindu

- Srivijaya 的 candi : ciri Buddha

- Perkembangan agama Buddha di Srivijaya didukung dengan data catatan I-Tsing.

- Aspek Hindu/Buddha yang diambil berbeza antara seoang pemerintah di Asia Tenggara dengan pemerintah Asia Tenggara yang lain – di Kedah Tua (Buddha), Dieng di Indonesia (Hindu), Pulau Bangka (Hindu mazhab Vishnu).

- Pengaruh Hindu/Buddha berlaku serentak 与…一起dengan hubungan perdagangan, apabila Rom罗马menghentikan perdagangan emas ke India maka India beralih mendapat logam emas di Asia Tenggara. [ Maharaja Vespian dari Rom memberhentikan perdagangan tersebut untuk mengelakkan为了避免 kekurangan sumber logam emas di Rom]
 

2) Pengaruh Hindu dan Buddha dalam Sistem Pemerintahan政体
 

- Gelaran raja王的称号bermula digunakan selepas kedatangan pengaruh sistem beraja India.

[刚开始时是没有raja这个称号的, 只有ketua, 到后来才慢慢有raja的]

- Di bawah raja ialah kerabat diraja dan pembesar termasuk ahli agama seperti Brahmin. Selepas itu，rakyat dan hamba (bawah sekali).

- Raja berkuasa mutlak dalam semua hal, perintah raja menjadi undang-undang, sesiapa yang menentang perintah dianggap menderhaka叛国.

[Derhaka: konsep yang menjelaskan hubungan antara raja dengan rakyat, iaitu rakyat mesti taat dan tidak boleh menentang raja 不可以反抗国王]

-Walau bagaimanapun raja harus adil 公平kepada golongan diperintah.

*konsep dewa-raja*
-人民相信raja merupakan bayangan tuhan , 所以他们takut derhaka怕反抗.
-maka muncul konsep dewa-raja
-他们也相信raja memiliki kesaktian 有神力
- wujud unsur mitos 神话 dan legenda 传说 tentang asal usul raja digunakan untuk memperkuat kedudukan dan status raja.

-Adat Istiadat (Upacara pertabalan raja) dipimpin oleh Brahmin aka pendeta untuk mengukuhkan kedaulatan raja.Bertujuan membezakan kedudukan raja daripada golongan yang diperintah.

- Raja yang terpengaruh sistem Buddha/Hindu membina kompleks kota因为每一个raja都要成为raja yang terulung. 

- Komples kota  melambangkan alam semesta 全宇宙(orde kosmos宇宙秩序). Negara dianggap alam semesta, raja dan ibu kota ialah pusat alam (pusat pemerintahan), maka raja perlu mengatur kesejahteraan negara dan rakyat (alam semesta).
 

1. Pengaruh Hindu dan Buddha dalam Pemerintahan Angkor

-在Kerajaan Angkor , Angkor Wat dibina oleh Raja Suryavaram II.

-在Angkor, Raja dianggap raja dewa.

-Raja dibantu pembesar atau gabenor di daerah.

- Brahmin pula berperanan dalam upacara agama.

- Raja juga dibantu oleh pembesar dalam kalangan pegawai tentera dan hakim.
 

2. Pengaruh Hindu dan Buddha dalam Pemerintahan Srivijaya

- Pengaruh yang muncul ialah agama Buddha Mahayana大乘佛教.

- Raja dibantu pentadbiran pusat dan daerah.

- Pentadbiran pusat terdapat 4 kumpulan组anak raja iaitu yuvaraja, pratiyuvaraja, raja kumara dan raja putra. Seorang daripada anak raja tersebut bakal 将menggantikan raja 继承王位kecuali raja putra kerana beliau anak gundik妾的子女.

- Di bawah anak raja ialah ketua pentadbiran pusat (parvanda atau senapati), seterusnya pegawai lain seperti hakim, temenggung dan penghulu.

- Kedudukan hamba terletak paling bawah sekali.

- Pentadbiran daerah ditadbir oleh Datu. Datu terbahagi kepada parvanda (berketurunan raja) dan bhupati (orang-orang kaya). Datu perlu bersumpah宣誓 taat setia di tempat suci bernama Telaga Batu,Palembang. Bukti: jumpaan sebuah batu bersurat dengan ular tedung眼镜蛇 berkepala tujuh.

*Mengangkat Sumpah di Srivijaya*

- Datu akan meminum air yang disiram pada batu bersurat.

- Air dikumpulkan di bahagian bawah batu bersurat untuk diminum

- Tujuan: menetapkan pembesar memberikan taat setia kepada raja 忠于国王

- diketuai oleh Brahmin婆罗门[通常有这些agama/kepercayaan的活动都是diketuai oleh Brahmin的]

- disertakan doa (谁mengkhianati背叛 persetujuan就会ditimpa bencana)
 

3) Pengaruh Hindu dan Buddha dalam Kesenian艺术
 

- Monumen纪念碑,纪念建筑物ialah binaan/bangunan建筑物 daripada batu untuk memperingati orang ternama atau peristiwa penting seperti candi佛塔，寺庙/kuil神庙, wat寺院，庙宇/stupa印度塔, arca雕像，塑像 dan patung雕像，塑像.

- Candi – berfungsi sebagai monumen keagamaan bagi agama Hindu dan Buddha,  rumah ibadat, tempat menyimpan abu jenazah灰体raja dan keluarganya, tempat menyimpan patung dewa utama dan lambang kepada keagungan dan kehebatan seseorang raja/pemerintah领导人.

- Angkor Wat吴哥窟dan Candi Borobudur婆罗浮屠寺melambangkan order kosmos.

- Rumah ibadat di Thailand, Kemboja, Vietnam disebut wat, tetapi di Burma disebut stupa, di Indonesia disebut candi.

- Candi Dieng迪昂寺dan Candi Prambanan普兰巴南di Indonesia untuk agama Hindu, tetapi candi seperti Chaiya猜亚dan Yarang di Thailand untuk agama Buddha.

- Patung dewa Visnu, Siva, Brahma, Durga dan Lingga merupakan patung agama Hindu.

- Patung Avalokitesvara千手观音雕像merupakan patung agama Buddha.

- Candi dan patung di Asia Tenggara yang dijumpai terdapat beberapa jenis dan hasil campuran gaya tempatan dan India. Antara pengaruh India tersebut ialah patung zaman Dinasti Gupta.

[这些不同类型的patung & candi, 代表着zaman penciptaannya 生产时代]

1.    Pengaruh Hindu dalam Kesenian Angkor Wat

- Angkor Wat dibina oleh Raja Suryavarmen II  untuk agama Hindu di Kemboja.

- melambangkan orde kosmos dengan ketinggian 213 meter dan keluasan 208 hektar公顷.

- Candi ini mempunyai tempat pemujaan, menara, tembok.

- Tempat pemujaan di bahagian tengah setinggi 39 meter dengan teres bertingkat 4. Setiap sudutnya mempunyai menara.

- Ia juga mempunyai ukiran di dinding yang menggambarkan epik史诗 Ramayana dan Mahabhrata.
 

2. Pengaruh Buddha dalam Kesenian Borobudur婆罗浮屠寺

- Candi di Jawa Tengah ini untuk agama Buddha Mahayana.

- Ia terbahagi kepada 3 tingkat iaitu sila, samadhi dan panna. Setiap tingkat melambangkan satu tahap kehidupan yang diwakili oleh patung stupa dan patung Buddha.

- Dikaitkan dengan ajaran Buddha, iaitu konsep Lapan Jalan Kebenaran.

-Di tingkat pertama diukir cerita kehidupan Gautama Buddha释迦牟尼.

-Bahagian paling atas dianggap sebagai tertinggi dan lambang kepada pencapaian tahap nirwana(佛教)解脱, iaitu tahap manusia membebaskan dirinya daripada nafsu.

3. Pengaruh Hindu dan Buddha dalam Kesenian Lembah Bujang布章谷

- Candi Lembah Bujang terdapat di Bukit Batu Pahat Pendiat dan Pangkalan Bujang.

- Candi Hindu - terbahagi 2 iaitu Vimana ( bahagian suci tempat arca keagamaan ) dan Mandapa ( bahagian luar).

- Candi Buddha - memiliki pelan jenis cruciform十字形.

 

4) Pengaruh Hindu dan Buddha dalam Bahasa语言
 

1.    Pengaruh Bahasa Sanskrit梵文

- Kewujudan bahasa Sanskrit meningkatkan pencapaian dalam bidang intelektual知识 masyarakat.

- Batu bersurat tulisan Sanskrit mengandungi maklumat agama, pemerintahan, raja dan undang-undang. Contohnya Batu Bersurat di Kutei tentang keturunan raja, Batu bersurat di Sg Mas Kedah Tua berkaitan dengan agama Buddha.

- Bahasa Sanskrit merupakan bahasa keagamaan.

- Bahasa Sanskrit ini digunakan dalam kitab-kitab keagamaan dan bahasa.

- Bahasa sankrit juga terdapat dalam kitab sastera Hindu, Buddha, Tamil.

- Bahasa sankrit telah mengalami penyesuaian dengan  bahasa Melayu seperti perkataan dukkha (duka), dorhaka (derhaka).

- Bahasa ini menjadi bahasa ilmu dan bahasa komunikasi沟通语言kerajaan awal Asia Tenggara.

- Inskripsi di Palembang memaparkan kemahiran pahat batu yang tinggi- penulisnya mempunyai asas yang kukuh dalam bahasa sankrit. [发展seni ukir]

5)   Pengaruh Hindu dan Buddha dalam Kesusasteraan文学

1. Kesusasteraan  India

- Pengaruh India terhadap Asia Tenggara dalam bidang kesusasteraan dikesan melalui peranan bahasa Sanskrit.

-Kesusasteraan India melalui epik Ramayana dan Mahabhrata.

- Pengaruhnya terdapat dalam epik Ramayana dan Mahabhrata serta Puranas往世书(sastera klasik Asia Tenggara).

- Pengaruh dalam puisi dan prosa Jawa seperti Nagarakertagama, Sutasoma.

- Epik disampaikan melalui kesusasteraan, cerita lisan dan teater seperti wayang kulit.

- Karya Mahabhrata diadun dengan unsur tempatan seperti Hikayat Pendawa Lima, Hikayat Pendawa Jaya.

- Karya Ramayana pula melahirkan Hikayat Seri Rama.